Startup với Doanh nghiệp truyền thống

Startup là cuộc chơi của những người thích thử thách và thay đổi. Doanh nghiệp truyền thống lại là hành trình của những ai chọn ổn định và bền vững. Hai con đường khác nhau, nhưng đều hướng tới một mục tiêu chung: tạo ra giá trị thật.

Trong thế giới kinh doanh đầy biến động hôm nay, hiểu rõ sự khác biệt giữa startup và doanh nghiệp truyền thống không chỉ giúp ta chọn hướng đi phù hợp, mà còn hiểu hơn về cách mỗi mô hình tạo nên thành công theo cách riêng của mình.

Startup là gì mà khiến thế giới “phát cuồng”?

Hiểu đơn giản, startup là một tổ chức tạm thời được tạo ra để tìm kiếm mô hình kinh doanh có thể mở rộng theo định nghĩa của Steve Blank, cha đẻ của Lean Startup.Khác với doanh nghiệp truyền thống vốn đã có lối đi rõ ràng, startup giống như người tiên phong bước vào vùng đất mới. Họ thử nghiệm liên tục, điều chỉnh liên tục, cho đến khi tìm được công thức phù hợp để phát triển nhanh và mạnh.

Ví dụ: Nếu một quán cà phê mở ra ở Hà Nội để phục vụ khách quanh khu phố, đó là doanh nghiệp truyền thống.

Nhưng nếu một startup phát triển mô hình cà phê tự động pha bằng robot, kết hợp app đặt hàng và tích điểm qua AI, họ đang tìm cách thay đổi toàn bộ trải nghiệm tiêu dùng cà phê.

Startup trên thế giới – những “cỗ máy tăng trưởng” khổng lồ

Những cái tên như Amazon, Uber, Airbnb, Netflix đều từng là startup nhỏ. Điểm chung là họ tìm ra cách làm mới hoàn toàn những thứ tưởng như quen thuộc.

Netflix ban đầu chỉ là dịch vụ thuê DVD. Nhưng khi chuyển sang nền tảng xem phim trực tuyến, họ bùng nổ toàn cầu chỉ trong vài năm. Uber không phát minh ra taxi, nhưng lại tái định nghĩa cách con người di chuyển bằng mô hình gọi xe qua ứng dụng.

Startup chính là nơi mà sáng tạo và tốc độ được đẩy lên cực hạn. Và đó cũng là lý do khiến họ có thể phá vỡ cả ngành công nghiệp chỉ trong thời gian ngắn.

Ở Việt Nam – “cơn sóng khởi nghiệp” chưa từng hạ nhiệt

Trong vài năm gần đây, Việt Nam chứng kiến làn sóng startup mạnh mẽ, đặc biệt ở các lĩnh vực công nghệ, thương mại điện tử, giáo dục, và tài chính số. Theo Báo cáo Doanh nghiệp đổi mới sáng tạo 2024, Việt Nam hiện có hơn 3.800 startup đang hoạt động, trong đó nhiều dự án đã gọi vốn thành công hàng triệu USD.

Từ MoMo, Be, TopCV đến Coolmate, những cái tên này đều cho thấy tinh thần “dám làm khác, dám bứt phá” của thế hệ khởi nghiệp trẻ.

Vì sao giới trẻ chọn startup?

• Tự do và sáng tạo

Startup cho phép nhân viên và nhà sáng lập tự quyết định hướng đi, không bị ràng buộc bởi quy trình cứng nhắc. Với Gen Z – thế hệ đề cao sự tự do – điều này là điểm cộng lớn.

• Cơ hội phát triển nhanh

Làm việc trong startup đồng nghĩa với việc mọi ý tưởng đều có cơ hội được thử nghiệm. Thành công hay thất bại, đều là trải nghiệm quý giá.

• Tinh thần dám thử, dám sai

Startup không sợ thất bại. Trái lại, họ coi đó là bước cần thiết để học hỏi và cải tiến. Không ít founder từng “ngã” vài lần trước khi thành công.

• Ứng dụng công nghệ – yếu tố cốt lõi

Hầu hết startup đều dựa vào công nghệ để giải quyết vấn đề cũ theo cách mới. Từ AI, dữ liệu lớn, blockchain đến tự động hóa, mọi công cụ đều hướng đến mục tiêu: tăng tốc độ và mở rộng quy mô.

Nhưng không phải startup nào cũng chạm tới thành công

Theo CB Insights (2023), gần 70% startup “chết yểu” trong 5 năm đầu, trong đó 42% thất bại vì không có nhu cầu thị trường. Rõ ràng, con đường khởi nghiệp không chỉ có ánh hào quang.

Startup đối mặt với áp lực vốn, nhân sự, thị trường và thời gian – tất cả cùng một lúc. Trong khi đó, doanh nghiệp truyền thống dù ít “bùng nổ” hơn, nhưng lại bền bỉ và ít rủi ro hơn, nhờ mô hình đã được kiểm chứng qua thời gian.

Doanh nghiệp truyền thống – nền móng của sự ổn định

Nếu startup là những người tiên phong, thì doanh nghiệp truyền thống chính là những người giữ nền tảng. Họ vận hành dựa trên quy trình, hệ thống và kinh nghiệm tích lũy lâu dài, tạo ra giá trị bền vững cho cộng đồng.

Một cửa hàng tạp hóa, một chuỗi sản xuất, hay một công ty gia đình hàng chục năm tuổi – đều là minh chứng cho sức sống của mô hình này. Họ có thể không phát triển thần tốc, nhưng sự ổn định và tin cậy giúp họ tồn tại qua mọi biến động kinh tế.

Hướng tới tương lai – Khi startup và doanh nghiệp truyền thống “gặp nhau”

Thực tế, ranh giới giữa hai mô hình này đang dần mờ đi. Nhiều doanh nghiệp truyền thống bắt đầu chuyển đổi số, áp dụng công nghệ và mô hình linh hoạt như startup.

Ngược lại, những startup đã trưởng thành – như Amazon hay Grab – cũng dần trở thành “ông lớn” với cấu trúc quản lý và mục tiêu ổn định hơn. Startup là biểu tượng của đổi mới, còn doanh nghiệp truyền thống là trụ cột của sự bền vững.

Dù đi theo con đường nào, điều quan trọng nhất vẫn là khả năng thích nghi và tạo ra giá trị thật sự. Và biết đâu, chính sự kết hợp giữa tinh thần khởi nghiệp và sức mạnh truyền thống sẽ tạo nên thế hệ doanh nghiệp mới – linh hoạt, sáng tạo nhưng vẫn bền vững cho tương lai.