Những rủi ro và cơ hội cho Startup Việt

Startup Việt đang đứng trước ngưỡng cửa của bước ngoặt: bên cạnh những cơ hội rộng mở để đổi mới sáng tạo, tiếp cận thị trường số hóa và nhận được nguồn vốn đầu tư quốc tế, cũng là thời điểm nhiều thách thức như quản trị chưa hoàn thiện, rủi ro chính sách, nhân lực hạn chế và áp lực cạnh tranh từ công ty lớn. Thành công không chỉ nằm ở ý tưởng mới, mà còn ở việc thực thi, lựa chọn đúng thời điểm, hiểu rõ khách hàng, xây dựng đội ngũ tốt và quản trị tốt rủi ro.

Rủi ro đặc thù cho startup Việt Nam.

1. Thiếu nhu cầu rõ ràng / sản phẩm chưa được thử nghiệm kỹ càng.

Nhiều startup khởi đầu với ý tưởng hay nhưng chưa kiểm tra thị trường kỹ, dẫn đến sản phẩm không phù hợp thị hiếu người dùng. Khi không có nhu cầu thực sự, doanh thu khó có thể giữ được. 

2. Tiếp cận vốn khó & vốn rủi ro cao

• Startup “xanh” (sản phẩm thân thiện với môi trường) gặp khó khăn lớn trong việc huy động vốn, bởi nhà đầu tư thường e ngại về rủi ro và lợi nhuận khó đoán trước. 
• Dòng vốn đầu tư vào startup Việt có giảm nhẹ, nhà đầu tư ngày càng thận trọng hơn về số liệu dự báo và năng lực thực thi. 

3. Quản lý sử dụng nguồn vốn (overfunding).

Khi startup gọi vốn quá sớm hoặc quá nhiều mà chưa có kế hoạch rõ ràng, dễ rơi vào việc sử dụng vốn không hiệu quả, mất định hướng, lãng phí hoặc thậm chí “chảy máu” tài nguyên. Ví dụ, startup có quá nhiều tiền nhưng không rõ dùng vào việc gì. 

4. Giảm khả năng duy trì & cạnh tranh khi không mở rộng được quy mô.

Với áp lực tăng trưởng nhanh, nếu startup không thể scale, không đủ tiềm lực mở rộng thị trường thì sẽ dễ bị đào thải. Ngoài ra, khi thị trường cạnh tranh cao, startup nhỏ bị ép giá, chi phí marketing & vận hành tăng mạnh. 

5. Khó khăn về pháp lý, chính sách và môi trường hỗ trợ chưa đồng đều.

• Một số quy định, luật lệ còn chưa rõ ràng hoặc chậm triển khai (ví dụ trong chuyển giao công nghệ, sở hữu trí tuệ, ưu đãi với startup công nghệ cao…). 
• Hỗ trợ từ chính phủ có, nhưng đôi khi thực thi chưa mạnh, hoặc thủ tục phức tạp khiến startup mất thời gian. 

6. Rủi ro về nguồn nhân lực & quản trị.

• Thiếu đội ngũ có kinh nghiệm: startup trẻ khó tìm lãnh đạo, chuyên gia, nhân viên đã qua nhiều thử thách.
• Quản trị chưa bài bản: từ kiểm soát chi phí, phân bổ nguồn lực, đến xây dựng quy trình làm việc, đánh giá hiệu suất… nếu chủ quan sẽ dẫn đến thất bại. 

7. Rủi ro thị trường / môi trường vĩ mô.

• Thay đổi nhanh của công nghệ, xu hướng tiêu dùng, cạnh tranh tới từ cả trong nước & quốc tế.
• Rủi ro pháp luật, quy định thuế, chính sách ưu đãi, hay thay đổi về môi trường kinh doanh.
• Biến động kinh tế, lạm phát, ảnh hưởng từ chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cơ hội cho startup Việt Nam.

Bên cạnh rủi ro, môi trường startup Việt cũng có rất nhiều lợi thế & cơ hội:

1. Thị trường nội địa lớn & người tiêu dùng trẻ, tiếp thu nhanh công nghệ.
Tỷ lệ sử dụng internet, smartphone cao, người tiêu dùng quen với mua hàng online, sử dụng app, thanh toán số… Điều này mở ra nhiều cơ hội cho startup trong nội dung số, thương mại điện tử, fintech, logistics,… 

2. Xu hướng đổi mới sáng tạo & hỗ trợ từ chính sách.

Chính phủ Việt Nam đang đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, tạo ra các chương trình hỗ trợ khởi nghiệp, ưu đãi thuế, các vườn ươm, quỹ nghiên cứu & phát triển.
Ví dụ startup xanh được nhắc đến nhiều hơn – mặc dù còn rủi ro – nhưng cũng là xu thế có tiềm năng phát triển vì có sự quan tâm ngày càng tăng từ cả xã hội & nhà nước. 

3. Cơ hội hợp tác quốc tế

Startup nước ngoài – như từ Hàn Quốc – đang tìm đến Việt Nam để khảo sát thị trường, tìm đối tác, thử nghiệm sản phẩm. Điều này có thể mở ra cơ hội hợp tác & mở rộng thị trường quốc tế. 

4. Ứng dụng công nghệ tiên tiến

Với đà phát triển AI, data lớn, tự động hóa, blockchain,… các startup có thể tận dụng những công nghệ này để tạo ra sản phẩm đột phá, tối ưu chi phí, tăng hiệu quả. 

5. Nguồn vốn đầu tư mạo hiểm ngày càng quan tâm, xu hướng hồi phục.

Mặc dù có suy giảm nhẹ ở một số khu vực, nhưng dòng vốn vẫn chảy vào startup Việt Nam và có xu hướng hồi phục. Nhà đầu tư ngày càng kỹ trong thẩm định, nhưng nếu startup đáp ứng được tiêu chí sẽ được hỗ trợ tốt. 

6. Nhu cầu giải pháp địa phương hóa.

Nhiều vấn đề đặc thù của Việt Nam, như logistics, quản lý nông nghiệp, giáo dục miền núi, y tế từ xa, bảo vệ môi trường… chưa được giải quyết thỏa đáng. Startup địa phương có lợi thế hiểu thị trường, văn hóa & nhu cầu người dùng hơn startup ngoại. Đây là cơ hội lớn.